पोहोण्याची पर्वणी

पावसाळा आणि पोहोणे हे पाठोपाठ येणारे शब्द आहेत निदान आमच्या मुर्डीत तरी. मुर्डीत जन्माला आलेली व्यक्ती आणि पोहोता येत नाही असे बहुतेक कुणी नाहीच. आत्ताच्या पिढीतच नव्हे तर आत्ता ८० च्या घरात  असलेल्या आत्याआज्या सुद्धा बिनधास्त पोहोणाऱ्या आहेत/होत्या. पूर्वी कदाचित असा उद्देश असेल कि विहिरीवर पाणी भरायला गेलं आणि पाण्यात पडल तरी धोका नसावा. आता तो उद्देश तर असतोच, पण ते कौशल्य आत्मसात झालच पाहिजे, किंवा फिटनेस साठी म्हणून.. उद्देश  काहीही असला तरी ४-५ वर्षाच्या पुढच प्रत्येक पोर पावसाळा सुरु झाला कि तळ्यावर प्रकट होतंच.

लहान असताना मोठे दादा ताई पोहायला जायचे तेव्हा काठावर बसून गम्मत बघायची. मग एका पावसाळ्यात पालक फतवा काढतात चला आता पोहायला शिकायचय यंदा. तेव्हा आधी भीती, क्वचित रडारड होऊन मग कानात तेल बिल घालून, पाठीवर बोया (कोळीवाड्यात उपलब्ध असलेली एक वस्तू जी दोरीत अडकवून कमरेला बांधली कि बुडू म्हटलं तरी बुडता येत नाही.) बांधून पोहायला सुरुवात. मोठ्या मुलांपैकी किंवा काका लोकांपैकी कुणीतरी काठाकाठाने सोबत म्हणून नवशिक्याच्या  बरोबर असतात. देवळासमोरच्या तळ्यात हि शिकवणी चालते. तळ्याच्या आतल्या बाजूने एक दगडी कठडा तळ्याच्या भिंतीच्या बाहेर आलेला असा आहे, कि त्या फुटभर रुंदीच्या कठड्यावर उभं राहिल्यावर मोठ्या माणसाच्या कमरेइतक पाणी असेल. त्याच्यावर उभं राहून कोचगिरी करायला बर पडत. भीत भीत आधी काठाकाठाने, मग मध्यातून, अस करत करत उडी मारण्यापर्यंत मजल जाते. कोणी अतीच नाटकं करायला लागलं, तर बकोट धरून सरळ पाण्यात ढकलून देण्याचा जालीम उपाय केला जातो. मग उडी मारण्याच कौतुक सगळ्यांना दाखवून होत आणि मग पाठीचा बोया कधी अनावश्यक होतो ते कळतच नाही.

मुंढा (पाण्यात उडी मारायचा एक प्रकार- उंच उडी मारून पाण्यात पडण्यापूर्वी हवेतल्या हवेत दोन्ही पायांचं मुटकुळ करून पाय पोटाशी धरून धाप्पाक्कन पाण्यात पडणे), बुडपोहाणी(पाण्याच्या खाली जाऊन पोहोणे- संकटकाळी ह्याचा उपयोग खरा,)  तसेच तळ्याची खर काढणे म्हणजे तळ्याच्या तळापर्यंत जाऊन माती घेऊन येणे. सूर हा अत्यंत देखणा प्रकार, हे सगळे टप्पे ओलांडून झाले कि मग तो मनुष्य अशी पात्रता कमावतो कि चिल्यापिल्यांचे पालक त्याच्या भरवशावर पोरांना पोहायला पाठवतात बिनधास्त.

इतक चांगल पोहोता यायला लागल कि तासंतास पोहण्याचा आनंद केवळ शब्दातीत.. पण लहानपणी मारझोड करून जबरदस्तीने पोहायला पाठवणारे पालक आता वैतागायला लागलेले असतात,, घरची काम आणि अभ्यास टाकून सारख काय पोहायला जाता?

तरीही मुलगे खूपच नशीबवान कारण आषाढातल अनुष्ठान, गोकुळाष्टमी, गणपती विसर्जन हे त्यांचे पर्वणीचे दिवस असतात,, गोकुळअष्टमीला तर वेड्यासारखे घरोघरीच्या विहिरीत उड्या  ठोकत मनसोक्त डुंबण्याचा त्यांचा प्रयोग अगदी जगावेगळाच. आम्हाला पोरीना त्या दिवशी हेवा करण्याशिवाय दुसर काही करता येत नाही. पण तरीही, उर्वरित पावसाळाभर शक्य होईल तेव्हा तेव्हा संधी साधून घेतोच. आईने सांगितलेली काम पटापट आटपून जास्तीत जास्त वेळ पोहायची हौस भागवायला हजर. शहरात स्विमिंग पूल मध्ये जसे वेगवेगळे स्ट्रोक्स शिकवतात तसले काही कुणाला येत नाही, आणि त्या पूल सारखे आपल्या तळ्यातल पाणी ८ नी १२ फुट असलं नाही तर थेट पन्नास फुट.

जिद्दीने न थांबता जास्तीत जास्त फेऱ्या मारण्यातली निर्हेतुक स्पर्धा,,मध्येच जोरदार पाऊस सुरु झाला तर पाण्यावर पडणारे पावसाचे थेंब आणि गोलाकार उठणारे तरंग बघत राहाण  ,अलगद पाण्यावर तरंगताना वर दिसणारं पावसाळी आभाळ आणि चिंब भिजलेली झाडं, ,कुणी मधोमध मुंढा टाकला आणि नेमके आपण त्यात सापडलो तर नाकातोंडात पाणी जाण,, घाबरून कडेकडेला थांबणाऱ्यांच्या खोड्या काढण, खांब-खांब-खांबोळीचा पाण्यातला खेळ, आणि एकूणच पाण्यावर आपण तरंगतो हि अनुभूती, हे सगळंच आनंददायक...